AVATAR

James Cameron'ın nasıl bir yönetmen olduğunu anlamak için 1989'dan bu yana bakmak lazım aslında. The Abyss gösterime girdiğinde, o güne kadar sinemada görülmemiş bir görsel efekt çalışması olduğu ve bu yüzden de sinemada devrim yapacağı söyleniyordu. Film görsellik açısından müthişti, En İyi GÖrsel Efekt Oscarını kazandı, anlattığı hikayeye az sonra Avatar sebebiyle geleceğiz. Gişede iş yapmadı. Cameron 2 sene sonra Terminator II: Judgement Day'i çekti. T-1000 tasarımı (namı-diğer cıva adam) ağızları yine açık bıraktı, 4 Oscar kazandı film, yine En İyi Görsel Efekt dahil olmak üzere. 6 sene sonra Titanic geldi. Yine görsellik dalında bir devrimdi sinema tarihinde, 11 Oscara gitti Cameron. Ve Avatar. 1989'dan beri görsellik alanında yaptıklarını hiç değiştirmediğini gösteriyor yine bize. Titanic ilk gösterime girdiğinde "Avatar isminde bir proje üzerindeyim" diyordu. Yani 12 yıllık bir proje bu. Saydığım filmlerde yaptığının yine aynısı var karşımızda. Görsel efekt alanında devrim yaratan, muhtemelen 5 sene sonra Cameron bir film daha çekene kadar yanına yaklaşılması zor olacak efektler. Nitekim bugün Titanic'teki bazı sahnelerin kalitesine hala ulaşılamadı. Dolayısıyla görsel efekt tarafında bizi son derece doyuran bir filmle karşı karşıyayız, zaten filmi 3D teknolojosi ile izlerseniz bunun ne anlama geldiğini anlayacaksınız.

Biz işin daha önemli tarafı hikayeye gelelim. Hikaye net bir biçimde, insan ırkının fethetme, sahip olma, iktidar hırsının nasıl tahribata (insanın ve doğanın tahribatı), en yakınına bile zarar vermesine (filmde Jake'in ağzından "onlar annelerini bile öldürdüler, kardeş kardeşi öldürüyor" lafı gözümüze sokuluyor) yol açtığını anlatıyor ve bu anlayışa yine çok gözümüze sokulan bir eleştiri var. Yukarıda not düştüğüm şeye gelelim. Cameron bunun birebir aynısını The Abyss'de yaptı. Bu sefer insanoğlu denizin altındaki uzaylılara bulaşmıştı ve ne ilginçtir mavi tonların yine ağırlıkta olduğu bir filmdi. Filmin sonunda Bud'ın uzay gemisinde geçen bölümleri, Jake'in Pandora'da bulunduğu sahnelerle birebir örtüşüyor. İnsanoğlunun kendi yarattığı silahlarla kendi sonunu getirmesi ve makinelerin gücüne olan vurgu Terminator II'yi hatırlatıyor. Filmin iç mekan tasarımları ise fena halde Aliens'ı. Örneğin filmin başında ve sonunda gördüğümüz, insan vücudu ile kontrol edilebilen dev robotların bir minyatürünü Aliens'da görmüştük. Hatta Sigourney Weaver'ın filmde ilk görüldüğü sahnede bir kapsülden uyanması o filmlere hoş bir göndermedir. Filmin sonunda insanlar, kendi ülkesine dönerken onlar için "aliens" lafı kullanılıyor. Aynı zamanda "yabancı" anlamına gelen bu kelime insanoğlunun her zaman efendi, yerli, toprak sahibi değil aynı zamanda "yabancı" olabileceğinin de bir göstergesi. Aslında senaryo bir dolu filmin kolajı gibi The Abyss, Terminator II, Aliens ve hatta Cameron'ın olmayan Dances With Wolves, The Last Samurai hatta insan ırkının sadece savaşarak diğer ırkları değil doğayı da tahrip ettiği temasıyla The Thin Red Line. Bu yüzden Cameron'ın tanıdığım filmlerinin senaryolarının birleşip üzerine her işinde yaptığı görsel efekt devriminin işlendiği bir film gibi Avatar. Yeni bir şey hiç söylemiyor, bu yüzden bana göre bir sinema filmini yücelten asıl değerler tarafında zayıf. Filmdeki bazı ufak detayların ve karakter çizimlerinin de çok "deja-vu" ve klişe hissi verdiğini söylemeliyim. Albay Quatrich karakteri, çok klişe bir kötü adam portresi. Suratında yara izleri olan, insanlıktan nasibini almamış bir parazit gibi resmedilmiş, Titanic'teki Billy Zane'in karakteri gibi. Giovanni Ribisi'nin şirkete hizmet eden bilim adamı Parker Selfridge karakteri de Aliens'daki Carter Burke karakterinin kopyası gibi. Sigourney Weaver yine bir nevi Ripley. Hatta Alien serisindeki kaderi gibi, filmde bir Na'vi'ye dönüşmesi var. Ayrıca Neytiri ile Jake arasındaki aşk hikayesini de çok ucuz bulduğumu söylemeliyim.

Dolayısıyla şahsım adına konuşursam, yukarıdaki filmlerin hiçbirini görmemiş bir insan, hem senaryo hem de görsel efekt açısından filmi gayet iyi bulabilir. Ama benim için Avatar, Cameron filmografisinin altlarında yer alan, sonuçta önceki filmleri görseniz ya da görmeseniz de yapılmış olduğu için Cameron'ın beyninden fikir anlamında hiçbir yeni şey sunmayan ama tabii görsel anlamda yine sinemada devrim yaratmış bir eser. Cameron'ın bir sonraki projesinde sadece görsellik anlamında değil, fikir anlamında da yeni bir şeyler sunmasını umut ediyoruz. Özellikle etrafta duyduğunuz "dünya tarihinin en iyi filmi" veya "sinema tarihinin miladı" gibi overrated yorumlara kulak asmayınız, bu da son notum olsun.