Hıncal Uluç'un bir lafı vardır yıllardır, "Manchester United'ın formasını çarşıya giderken de giyebiliyorsun, t-shirt gibi giyilen forma yapmadıkça merchandisingin anlamı yoktur" der. Bunun tercümesi şu, düz renkli forma yapacaksın. Zira Celtic t-shirtü yeşil sahada enfes bir kompozisyondur ama hafta sonu kayınvalide ziyaretine onunla gidilmez. Ama Liverpool'ın kırmızı klasik formasını sırtına geçirip gidersin. Öndeki Carlsberg'i de dondurma reklamı yaptın mı tamamdır. Ama Uluç'un atladığı bir nokta var, merchandising sadece bu değil tabi. Zira formaların her ne kadar günlük hayatta giyilebilme özelliği aransa da, bir başka özellikleri daha olmalı. Takımın taraftarları tribünlerde o formayı giydiklerinde stad sadece o renkleri içeren bir mabede dönmeli. Bu yüzden ya baskın renkler ya da baskın tasarımlar kullanacaksınız. Tasarım açısından yine Celtic'in klasik yatay çizgili forması, renk açısından da İsveç milli takımı ve Hollanda milli takımı formaları örnek verilebilir. Tabi bir de şu reklam hadisesi var. Ben vodafone'un AIG'den çok daha fazla United formasına uyduğunu düşünmekteyim. Thomson Tottenham formasına Mansion'dan daha çok, Marshall Galatasaray formasına aveadan daha çok uyum sağlıyordu. Kannımca Türkiye'de bu reklam-forma uyumunun en iyi olduğu forma Kocaelispor'un Ford reklamlı formasıydı ki gayet hoştu. Bir de Fransız takımları var tabi. İddia ediyorum yakında çoraba ve krampon üstüne de reklam alacaklar. Bir orası kaldı çünkü. Bu girişten sonra Türkiye Ligi'ndeki takımların formalarını bir değerlendirelim.
Son şampiyondan başlayacağım. Fenerbahçe ve Galatasaray'ın klasikleri belli. Çubuklu ve parçalı formalar. Galatasaray yıllardır parçalı forma giymemek için uğraşıyor. Benim favorim sarı kırmızı parçalı formanın altına giyilen siyah şorttan ibaret. Galatasaray bu formayı en çok Greame Souness ve Fatih Terim'in ilk senelerinde kullandı. Sonra kenara attılar. Genelde İngiliz, İspanyol ve İtalyan takımlarının bir alışkanlığı vardır. Ne kadar forma tasarlarlarsa tasarlasınlar kulübün klasik formasından vazgeçmezler. Hiç kendi evlerinde olağanüstü durumlar dışında Liverpool'ın parçalı, Chelsea'nin mavi beyaz çubuklu, Milan'ın düz kırmızı ile sahaya çıktığını gördünüz mü? Üçünün de forması belli. Evet her sene başka tasarımlar yapıyorlar. Manchester United gri, Liverpool ve Barcelona sarı, Real siyah formalar giyiyorlar. Ama bunların hiçbiri klasik formalarından vazgeçmelerine sebep olmuyor. Bizde öyle değil. Fenerbahçe buna biraz daha sadık gibi ama onlar da çok sık sapıyorlar. Galatasaray ise daha da kötü. Galatasaray Lucescu'nun Jardel'li döneminde nerede ise parçalı formayı hiç giymiyordu. Bir kulübün kendi klasik formasını bu kadar az giydiği bir sezon dünyada görülmemiştir herhalde. Bu sene de 3 parçalı bir forma piyasaya sürüldü. Kötünün iyisi diyebilirim. Turuncu formaya hiç bulaşmayayım. Terim'in ikinci dönemindeki gümüş ve altın renkli formanın sonu neresi olduysa orası olur. Yıllar önce İstanbulspor'un da yaptığı ve Barca'nın da son zamanlarda kullandığı üstten dik inen çizgili beyaz formanın da pek hoş olduğunu söyleyemem. Ayrıca yine de 1 numaralı forma görünen parçalı formanın reklam kısmının neden ısrarla kırmızı bir dikdörtgen içine alındığını da çözemiyorum. Arka fon olmadan doğrudan bir "avea" yazısı olabilir.
Fenerbahçe'nin bu sene en çok göze çarpan enine çizgili formasındaki bir yanlışa değinerek başlayalım. Tasarım birçok yerde yazıldığı gibi Celtic'e değil geçtiğimiz seneki Bayern Münh formasına benziyor. Zira Celtic formasındaki çizgiler bu kadar kalın değiller. Formanın dizaynı güzel ancak renk seçimi kötü. Bu kadar göze çarpan bir dizayna bu kadar resesif iki renk kullanılması bence yanlış seçim. Aynı stilde bir sarı lacivert gayet hoş durabilirdi. Klasik çubuklularına bir lafımız yok. Onlar bu konuda biraz daha geleneğe bağlılar. Fenerbahçe'nin sorunu ikinci ve üçüncü formalarında. Çok kötü renk ve tasarım seçimleri yapıyorlar. Turkuaz, lacivert-yeşil karışımı acaip formalar çıktı son 2 senede. Bunun yerine tamamen lacivert bir forma kullanılmıyor yıllardır. En son Gerson'lu Fenerbahçe'nin bir Sarıyer maçında bu formayı giydiğini hatırlarım. İyi bir seçim olabilir. Beyaz üzerine göğüs hizasındaki İspanya bayrağı tarzı iki lacivert arasındaki sarı çizgili forma geçtiğimiz dönemlerden daha iyi bir alternatif forma seçimi. Bu arada geçen seneden beri aynı şeyi düşünüyorum. İnter formasında haç var diye ortalığı ayağa kaldıranlar Fenerbahçe'nin geçen seneki klasik çubuklu formasının orta kısmına bakabilirler mi? Ben farklı bir şey mi görüyorum? Bu yaygara neden hiç çözebilmiş değilim. zaten forma da bu sene değişti.
Beşiktaş'ın yıllardır renklerinden getirdiği bir avantajı var.Türkçe'de zıt anlamlı kullanılması resmi olan iki rengi formasına alıyor Beşiktaş. İki zıt kutbun uyumu formasına olumlu yansıyor. Ama buna rağmen Beşiktaş son 10 yılda 100. yıl yakadan ipli forması dışında kalıcı bir forma üretemedi. Yıllar önce Gordon Milne döneminde giyilen beyaz üzerine ince siyah şeritli forma da artık hiç kullanılmıyor. Örneğin Hamburg ve bu sene Borussia Dortmund bu tasarıma başvurdular. Dolayısı ile bu iki renkten çok kötü tasarılar çıkarmak için özel bir yetenek gerekiyor. Şimdilik bir facia görmedik Beşiktaş'tan. Real Madrid'inki gibi hiç beyaz içermeyen bir siyah formanın gerekli olduğunu düşünüyoruz.
Trabzonspor 2008-09 formalarını açıklamadan önce taraftar sitelerine bir bakıp kopyala yapıştır yapsaydı, bu senenin en güzel forma tasarımlarını görebilirdi. Yapmadılar, yine klasik West-Ham ve Aston Villa dizaynı ve düz mavi ve turuncu formalarda karar kıldılar. Öncelikle söyleyeyim bu tür, gövde tek renk, iki kol farklı renk formaları görünüş açısından güzel olmuyor. Bu yüzden Arsenal'in klasik formasının benzer bir sıkıntısı var. Tümünü bordo kullansalar daha iyi olacak düşüncesindeyim. Nitekim bu sene böyle bir formaları var, bordo t-shirt ve mavi şort şeklinde. 70'li yılları hatırlatan bir dizayn. Keza Turuncu t-shirt beyaz şort stilinin de 1974 Hollandasını hatırlattığını söylemek lazım.
Geri kalan takımlari içerisinde Denizlispor formasının bu sene göze çarptığını söylemeliyim. Çok iyi bir yeşil-siyah parçalı forma tasarımına gitmiş durumdalar. Bana doğu blokunun lokomotif gibi işleyen zorlu takımlarını hatırlattılar, hem forma renkleri hem de tasarımı ile. Ayrıca açık sarı renkli bir formaları daha varki bu formanın önemli bir avantajı var, bu yolu kullanan tüm takımlar bunun semeresini aldılar. Formanın göğüs kısmında kulüp amblemini ortaya yerleştirmek. Bunu Boca Juniors yıllardır çok iyi kullanıyor.
Bursaspor yıllar geçtikçe Ajax'ın 3 parçalı tasarımından çok düz yeşil formayı kullanmaya başladı. Biz
daha önce belirttiğimiz gibi ilkinin efsane bir özelliği olduğunu düşünüyoruz.Aynı zamanda Bursa'ya karakter kazandıran bir forma idi. Düz tasarımı oturtmak tamamen forma dışındaki diğer ekipmana ve renge bağlı. Yeşilin bu tasarım için iyi bir renk olduğunu söyleyemiyoruz şahsen.
Bu sene farkettiğimiz bir nokta turuncu renge olan genel eğilim. Bunda 2008 Avrupa Şampiyonası'nda Hollanda taraftarlarının televizyonu açtığınızda göze ilk çarpan şey olmasının payı büyük elbet. 40.00 kişilik bir stadyumda 100 tane turuncu renkte kişi yanyana geldiğinde anında bir ahenk oluşuyor. Ancak ülkenin bir numaralı geleneksel rengini alıp ikinci üçüncü formalara oturtmak ve yayılmasını beklemek çok sağlıklı bir düşünce değil. Örneğin Galatasaray taraftarları turuncu formayı bu senenin en kötü tasarımı olarak görüyorlar.
Aslında çok fazla takıma değinemedik. En önemli sebebi forma dizaynında bu takımlardan büyük atılımlar görememek. Geri kalan takımlar genel olarak çubuklu veya düz renk tasarımları tercih ediyorlar. Ama bu takımların en büyük falsosu formalara aldıkları reklamları çok kötü yerleştirmeleri. Kırmızı, siyah bir formada bembeyaz arka planlı reklamlar görüyoruz örneğin. Tam bir facia. Onların da örneğin Denizlispor gibi bu işe biraz daha ciddi eğilmeleri kaliteyi artıracaktır.
